Organisatieadviseurs

Op het station zitten twee mannen enorm te lachen. Twee dezelfde laptopjes en een boek op tafel. Ze gaan een hapje eten. De ene heeft een Limburgs en de andere een Duits accent. Ik hoor ze praten over verschillen tussen Roemenen en Oostenrijkers. Ik vraag me meteen af wat er voor verschillen zouden kunnen zitten in landen die zo dicht tegen elkaar aan liggen. Verrast door mijn eigen ondernemende actie, zeg ik: ‘Mag ik iets vragen?’ Even later zit ik bij hen aan tafel. Ik vertel ze dat ik aan het reizen ben en nieuwsgierig werd door de opmerking over de verschillen tussen Oostenrijkers en Roemenen.
Een van hen zegt: ‘We praten over dit boek’, en hij houdt een dik boek met een oranje kaft omhoog. ‘We gebruiken de daarin beschreven ideeën in ons werk.’
‘Wat doen jullie dan?’
‘We zijn organisatieadviseurs bij een groot bedrijf in Oostenrijk, dat gefuseerd is met een bedrijf in Roemenië. Er zijn dus Oostenrijkse managers die werken in Roemenië en andersom. En hierdoor gebeuren er allerlei vreemde dingen. We merken dat bij de Roemeense managers de machtsafstand tussen hen en hun werknemers veel groter is dan in Oostenrijk. In Roemenië is het devies: de macht die je hebt, die demonstreer je. Dat doe je met een grote auto, een groot huis, een secretaresse, enzovoort. Je laat zien: ik ben hoog en jij bent laag.’
De andere man vult aan: ‘Ja, een werkneemster uit Roemenië vertelde me: “Toen ik een Roemeense chef had moest ik huilen en nu ik met een Oostenrijkse chef werk, huil ik weer.” De Roemeense chef had haar altijd op een autoritaire manier bevolen wat ze moest doen. Ze vond dat verschrikkelijk, maar ze accepteerde het omdat het bij het systeem hoort. Bij de Oostenrijkse manager moet ze huilen omdat hij haar vraagt hoe het met haar en haar kinderen gaat. Hij is belangstellend, handelt vanuit low power, en dat ontroert haar.’
En de ander vult aan: ‘Bij dit soort fusieprocessen zeg ik tegen mensen: “Als je in China ver wilt komen moet je je aanpassen aan de Chinezen.” Dat snapt en beaamt iedereen. Maar daarmee zeggen we eigenlijk ook tegen de Oostenrijkers en de Roemenen: je moet je aanpassen. De Roemenen moeten zich niet zo hiërarchisch opstellen als ze met Oostenrijkers werken, want dat werkt niet. Ze moeten de mensen erbij betrekken, low power distance en alles wat daarbij hoort.’
De man achter het andere laptopje neemt het weer over en zegt: ‘Zelfs als adviseur kreeg ik het Spaans benauwd van de heftigheid waarmee Roemenen leiding geven, en je kunt je afvragen of je van de Oostenrijkers wel kunt vragen open te staan voor de Roemeense manier van leiding geven. Ze kunnen vast wel iets van elkaar leren, en het kan best voor allebei een wake up call zijn, maar als adviseur vind ik dit toch lastig. Misschien verwacht je dat ik erboven sta en neutraal ben, maar dat ben ik niet. Ik heb een standpunt. Zonder standpunt kun je niet sturen.’